Εισήγηση στην 35η Συνεδρίαση του Περιφερειακού Συμβουλίου σχετικά με το θέμα της μετεγκατάστασης των Ρομά από την περιοχή του Ελαιώνα

Tweet

Κύριε Πρόεδρε
Κύριε Περιφερειάρχα
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

Το συζητούμενο σήμερα θέμα προέκυψε από την ειδική μελέτη της Τοπικής Ένωσης Δήμων και Κοινοτήτων (ΤΕΔΚΝΑ) που φέρει τον τίτλο «Για την Εξεύρεση Χώρων στην Αττική για τη Μετεγκατάσταση των Ρομά από την Περιοχή του Ελαιώνα», μεταξύ άλλων, δύο περιοχές του Δήμου Μαρκοπούλου ορίζονται ως κατάλληλες, για τη δημιουργία Οργανωμένων Εγκαταστάσεων Πλανόδιων (ΟΕΠ), που θα φιλοξενήσουν σημαντικό αριθμό μελών της κοινότητας των Ρομά.

Οι περιοχές αυτές βρίσκονται α)βορείως της πόλης του Μαρκοπούλου, μεταξύ της διασταύρωσης των Λεωφόρων Βραυρώνος και Πόρτο Ράφτη και της περιοχής του Βαραμπά και β) ανατολικά της πόλης του Μαρκοπούλου, στους πρόποδες του Όρους Μερέντα.

Για την επιλογή των δύο αυτών περιοχών όπως και των υπολοίπων που σημειωτέον βρίσκονται όλες στην Ανατολική Αττική και κυρίως στα Μεσόγεια, χρησιμοποιήθηκαν τα εξής κριτήρια αξιολόγησης. Διαθεσιμότητα και αξίες γης, ημιτελή ρυμοτομικά σχέδια, πρόσβαση στο κυκλοφοριακό δίκτυο και εγγύτητα στον οικιστικό ιστό. Η προχειρότητα ή ίσως η υστεροβουλία που χαρακτηρίζει την εν λόγω μελέτη κυριολεκτικά τρομάζει. Τι νόημα έχει άραγε το κριτήριο της εγγύτητας σε οικιστικό ιστό εάν η συγκεκριμένη πόλη δεν διαθέτει τις κατάλληλες υποδομές, για να είναι σε θέση να εξυπηρετήσει τη μαζική εγκατάσταση νέου πληθυσμού;

Ο Δήμος Μαρκοπούλου αντέδρασε άμεσα και στην ανακοίνωση του αναφέρει:
·Δεν γνωρίζουν, για παράδειγμα, οι κύριοι συντάκτες της Μελέτης, ότι η Ανατολική Αττική δεν διαθέτει κεντρικό Νοσοκομείο, παρά μόνο υποστελεχωμένα τοπικά Κέντρα Υγείας;
·Δεν γνωρίζουν, ότι τα Μεσόγεια δεν διαθέτουν Αποχετευτικό Δίκτυο;
·Δεν γνωρίζουν, ότι το Δίκτυο Ύδρευσης παρουσιάζει σοβαρά προβλήματα;

Ξεκαθαρίζουμε ότι δεν μας απασχολεί η φυλετική ιδιαιτερότητα της Κοινότητας των Ρομά παρά μόνο η υπόθεση της μαζικής εγκατάστασης πληθυσμού.

Πέρα των παραπάνω επιχειρημάτων ως προς τις υποδομές προσθέτουμε ότι η εν λόγω πρόταση για μεταφορά των Ρομά του Ελαιώνα σε περιοχές του Δήμου Μαρκοπούλου είναι παράνομη σύμφωνα με το Εθνικό και Ευρωπαϊκό Δίκαιο αλλά και ουσιαστικά δημιουργεί περισσότερα προβλήματα από αυτά που λύνει τόσο στους ίδιους τους πληθυσμούς Αθιγγάνων αλλά και στους κατοίκους των περιοχών εγκατάστασης συγκεκριμένα:

·Όσον αφορά το Εθνικό Δίκαιο οι καθορισμένες χρήσεις γης καθώς και οι όροι και οι περιορισμοί της δόμησης όπως αυτές αναφέρονται στο ΦΕΚ 199 Δ΄/ 6-3-2003 και αναφέρονται στις ΖΟΕ Μεσογείων στις οποίες εντάσσονται οι προτεινόμενες προς υποδοχή περιοχές α)βορείως της πόλης του Μαρκοπούλου, μεταξύ της διασταύρωσης των Λεωφόρων Βραυρώνος και Πόρτο Ράφτη και της περιοχής του Βαραμπά και β) ανατολικά της πόλης του Μαρκοπούλου, στους πρόποδες του Όρους Μερέντα είναι απαγορευτικές για την ανέγερση κατοικιών και οικισμών.

·Όσον αφορά το Ευρωπαϊκό Δίκαιο το Άρθρο 19 του «Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση» αναφέρει ότι η αναγκαστική μαζική μεταφορά πληθυσμού απαγορεύεται.

·Η παραπάνω μελέτη ουσιαστικά δεν εξυπηρετεί τα συμφέροντα των ίδιων των Ρομά αφού θεωρεί ότι το κίνητρο για την εγκατάσταση των Ρομά σε μία περιοχή είναι οι υποδομές ενώ οι ίδιοι οι Ρομά επιλέγουν περιοχές πλησίον βιομηχανικής δραστηριότητας όπου επιδίδονται σε συλλογή μετάλλων μέσω της περιβαλλοντικά απαράδεκτης διαδικασίας ελεύθερης καύσης των απορριμμάτων εκλύοντας επικίνδυνα για την δημόσια υγεία τοξικά αέρια.

Ουσιαστικά η εν λόγω μελέτη δεν επιλύει το πρόβλημα όπως θα έπρεπε ενσωματώνοντας τους Ρομά στην τοπική κοινωνία και βρίσκοντας τρόπους ένταξης και εργασίας τους κοινωνικά και περιβαλλοντικά αποδεκτούς, αλλά θεωρεί δεδομένο να τους υποχρεώσει σε μαζική μετακίνηση, μεταθέτοντας το πρόβλημα τους και υποβαθμίζοντας νέες περιοχές «αναπλάθοντας την περιοχή του Ελαιώνα» και δίνοντας σημαντικές υπεραξίες γης εξυπηρετώντας ιδιωτικά συμφέροντα εις βάρος άλλων περιοχών, πράγμα που είναι ηθικά και κοινωνικά απαράδεκτο και επιλήψιμο. Το παράδοξο είναι ότι σε αυτό το εγχείρημα έχει και συμμάχους και «ανεξάρτητες» αρχές όπως τον Συνήγορο του Πολίτη όπου χωρίς κανέναν ενδοιασμό στο αιτιολογικό του 13986.06.2.12, 4-2-2008 εγγράφου του συνηγόρου του πολίτη με θέμα «Ανάγκη επιτάχυνσης της διαδικασίας μετεγκατάστασης Ρομά Βοτανικού-Ελαιώνα-Αιγάλεω» αναφέρεται «Ήδη στην παρούσα φάση, οι εξελίξεις, ιδίως λόγω της έναρξης των εργασιών ανάπλασης της ευρύτερης περιοχής Βοτανικού – Ελαιώνα και της εξαγγελθείσας κατασκευής του γηπέδου της «Π.Α.Ε. ΠΑΝΑΘΗΝΑΪΚΟΣ», καθιστούν επιτακτική την αναγκαιότητα εξεύρεσης και διαμόρφωσης χώρου προκειμένου να επιτευχθεί η μετεγκατάσταση των Ρομά, που εξακολουθούν να διαβιούν στην ευρύτερη περιοχή Βοτανικού – Ελαιώνα, αλλά και όσους αναγκάστηκαν να αποχωρήσουν από τους καταυλισμούς αυτούς χωρίς να έχει υπάρξει προηγούμενη πρόβλεψη από το Δήμο Αθηναίων για την έστω και προσωρινή μετεγκατάστασή τους» προεξοφλώντας ως λύση στο πρόβλημα των Ρομά την αναγκαστική μετεγκατάστασή τους.

Ακόμη σημειώνουμε ότι οι προτεινόμενες περιοχές εγκατάστασης είναι ήδη επιβαρυμένες περιβαλλοντικά από παράνομες δραστηριότητες (λατομεία) ενώ φιλοξενούν ήδη έναν υπάρχοντα αριθμό ατόμων Ρομά που επιδίδονται στις συνήθεις δραστηριότητες καύση καλωδίων κλπ. Επιβαρύνοντας την ατμόσφαιρα με τοξικά απόβλητα και προκαλώντας έναυση πυρκαγιών όπως αυτή που αποψίλωσε το όρος Μερέντα. Πολύ περισσότερο η μεταφορά ενός τόσο μεγάλου αριθμού ατόμων σε μία συγκεκριμένη περιοχή θα αλλοιώσει δραστικά την πληθυσμιακή σύνθεση του Δήμου Μαρκοπούλου ουσιαστικά γκετοποιώντας τους ίδιους τους δημότες δημιουργώντας τεράστια κοινωνικά και περιβαλλοντικά προβλήματα. Λαμβάνοντας υπόψη τον αυξητικό ρυθμό μεταβολής των Αθιγγάνων σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα θα δημιουργηθεί σοβαρή αλλοίωση και διαταραχή του κοινωνικού ιστού γενικότερα της περιοχής των ομόρων Δήμων της περιοχής.

Αντίθετα με την παραπάνω πρόταση, που από ότι φαίνεται μόνο πρόσθετα προβλήματα δημιουργεί είναι αξιέπαινη η προσπάθεια του ΥΠΕΚΑ για την ένταξη Ρομά σε προγράμματα ανακύκλωσης που μελετά το υπουργείο Περιβάλλοντος. Κατά αυτόν τον τρόπο θα ενταχθούν στην τοπική κοινωνία εργαζόμενοι στο προσφιλές τους έργο (που επέλεξαν οι ίδιοι) της συλλογής και ανακύκλωσης μετάλλων που όμως θα γίνεται με περιβαλλοντικά φιλικό τρόπο διαφυλάσσοντας τη δημόσια υγεία των ιδίων και των υπολοίπων κατοίκων της περιοχής.

Όλα αυτά τα χρόνια κανένας φορέας δεν κινήθηκε στη λογική συνολικής και ουσιαστικής αντιμετώπισης του προβλήματος. Οι Ρομά τα τελευταία χρόνια, αργά αλλά σταθερά, βγαίνουν από το πεδίο των παραδοσιακών ασχολιών τους με αποτέλεσμα η μικροπαραβατικότητα του παρελθόντος να δίνει τη θέση της σε σκληρές παραβατικές συμπεριφορές και δράσεις. Η ανεξέλεγκτη δημιουργία οικισμών γκέτο είναι προφανές ότι επιταχύνει την εξάπλωση αρνητικών φαινομένων.

Επειδή η ΚΥΔ φέρεται να διερευνά περιοχές μετεγκατάστασης των Ρομά και επειδή πρέπει να προλαμβάνουμε τέτοιες πιθανές εξελίξεις και επειδή δεν έχει εκπονηθεί ένας Εθνικός ή Περιφερειακός σχεδιασμός μετεγκατάστασης πρέπει να αξιοποιηθεί το νομικό πλαίσιο που προβλέπεται από την ΚΥΑ του 2002 (ΦΕΚ 1295/Β/4.10.2002) για ίδρυση και λειτουργία ιατροκοινωνικών κέντρων που χρηματοδοτούνται από τα ΠΕΠ Αττικής και έχουν ήδη αξιοποιηθεί από αρκετούς Δήμους με συγκεκριμένους στόχους:
·Άμεση δανειοδότηση όλων των οικογενειών και εξασφάλιση αξιοπρεπούς στέγασης με ευθύνη του Δήμου.
·Παροχή πρωτοβάθμιας ιατρικής φροντίδας.
·Ενημέρωση και ευαισθητοποίησή τους σε θέματα δημόσιας υγείας.
·Την υποστήριξη τους στη ρύθμιση διαδικαστικών και νομικών εκκρεμοτήτων με δημόσιες υπηρεσίες.
·Την ενημέρωσή τους για προγράμματα οικονομικής ενίσχυσης καθώς και για προγράμματα προκαταρκτικής κατάρτισης και προώθησης στην απασχόληση.
·Την υποστήριξη τους για ένταξη στην εκπαιδευτική διαδικασία των παιδιών αλλά και όσων ενηλίκων το επιθυμούν, αφού κανείς σχεδόν δεν γνωρίζει γραφή και ανάγνωση.
·Τη διοργάνωση πολιτιστικο-αθλητικών εκδηλώσεων και ημερίδων ευαισθητοποίησης στα πλαίσια της αρμονικής συνύπαρξης των Ρομά με τον υπόλοιπο τοπικό πληθυσμό.

Συμπερασματικά η μαζική μετακίνηση πληθυσμού (όπως προτείνεται από τη μελέτη) είναι ηθικά, κοινωνικά και περιβαλλοντικά απαράδεκτη και επικίνδυνη ωφελώντας συγκεκριμένες ομάδες και ιδιωτικά συμφέροντα εις βάρος των ιδίων των Ρομά καθώς και των κατοίκων του προτεινόμενου τόπου εγκατάστασης. Η ανάπλαση του χώρου του Ελαιώνα που θα αποφέρει στην περιοχή σημαντικά οφέλη είναι κοινωνικά δίκαιο να γίνει με τη συμμετοχή των Ρομά, εντάσσοντάς τους στον κοινωνικό και παραγωγικό ιστό της περιοχής που ήδη διαμένουν, επιτρέποντάς τους να συνεχίσουν τις προσφιλείς τους δραστηριότητες ανακύκλωσης μετάλλων με τρόπο όμως περιβαλλοντικά αποδεκτό και χωρίς κινδύνους για τη δημόσια υγεία (πρόγραμμα ΥΠΕΚΑ). Η εφαρμογή πιλοτικών έργων με τη χρήση ήδη υπαρχόντων φιλικών προς το περιβάλλον τεχνολογιών ανακύκλωσης μετάλλου (σε συνεργασία με Πανεπιστήμια, εταιρείες ανακύκλωσης, Ερευνητικούς φορείς κλπ,) και κατόπιν εφαρμογής τους σε ευρεία κλίμακα θα έδινε οριστική λύση στο πρόβλημα όχι μόνο σε τοπικό αλλά και σε Εθνικό επίπεδο. Σχετικά με τη μελέτη και τη μεθόδευση μετεγκατάστασης των Ρομά που διενήργησε για λογαριασμό της ΤΕΔΚΝΑ (Τοπική Ένωση Δήμων Κοινοτήτων Νομού Αττικής) η ΑΣΠΑ (Αστικές Περιβαλλοντικές Αναπλάσεις) με επικεφαλής τον αρχιτέκτονα – πολεοδόμο Σπ. Τσαγκαράτο και τον πολεοδόμο χωροτάκτη, Φαίδωνα Γεωργιάδη, κατά παράβαση της Εθνικής και Ευρωπαϊκής Νομοθεσίας και όπως αυτή υποστηρίχθηκε από τον συνήγορο του Πολίτη προκειμένου να καλυφθεί με τον μανδύα της Νομιμότητας για να εξυπηρετηθούν επιχειρηματικά συμφέροντα στο χώρο του Ελαιώνα, υπάρχει η διέξοδος της προσφυγής σε αρμόδιες Ευρωπαϊκές ελεγκτικές αρχές που θα διερευνήσουν τόσο τη Νομιμότητα των ενεργειών, όσο και την ορθή χρήση των Εθνικών και Κοινοτικών Πόρων που διατέθηκαν για την εν λόγω μελέτη.

Γιάννης Δημόπουλος

Περιφερειακός Σύμβουλος Ανατολικής Αττικής