Είκοσι απαντήσεις σε καυτές ερωτήσεις για τις καταθέσεις

Το κλίμα ανησυχίας και αβεβαιότητας στους αποταμιευτές εντείνει και το γεγονός ότι η απόφαση «αφήνει παράθυρο» να πληρώσουν για την πτώχευση τραπεζών και οι καταθέτες με ποσά κάτω των 100.000 ευρώ ως έσχατη λύση.

Η ουσία είναι ότι οι καταθέτες πλέον θα αντιμετωπίζονται ως επενδυτές και συνεπώς θα πρέπει να αναλαμβάνουν την ευθύνη για τη χώρα, την τράπεζα και το προϊόν που επέλεξαν να επενδύσουν και όπως επισημαίνουν χαρακτηριστικά τραπεζικά στελέχη, στο άμεσο μέλλον οι καταθέτες θα επιλέγουν τράπεζα όχι με βάση το πόσο υψηλό επιτόκιο προσφέρει, αλλά πόσο υγιής κεφαλαιακά και θωρακισμένη έναντι των κινδύνων είναι.

Οι αναλυτές εκτιμούν ότι είναι πιθανόν να υπάρξει μεγαλύτερη κινητικότητα κεφαλαίων εντός Ευρωπαϊκής Ενωσης, καθώς οι καταναλωτές θα αναζητούν τα ασφαλέστερα πιστωτικά ιδρύματα, κάτι που ενδεχομένως να προκαλέσει τριγμούς στις εύθραυστες οικονομίες του ευρωπαϊκού Νότου.

Ωστόσο, στην Ελλάδα τόσο το οικονομικό επιτελείο όσο και η Τράπεζα της Ελλάδος διαβεβαιώνουν σε όλους τους τόνους ότι οι καταθέσεις στο σύνολό τους είναι πλήρως διασφαλισμένες, καθώς οι ελληνικές τράπεζες είναι από τις πλέον θωρακισμένες σε όλη την Ευρώπη ενώ έχουν ανακεφαλαιοποιηθεί πλήρως με 50 δισ. ευρώ και μάλιστα αν χρειασθούν πρόσθετοι πόροι υπάρχει και μαξιλάρι ασφαλείας της τάξης των 14 δισ. ευρώ.

Την ίδια ώρα, τραπεζικοί κύκλοι ξεκαθαρίζουν ότι με βάση την κοινοτική οδηγία και το ισχύον νομοθετικό καθεστώς στη χώρα μας οι καταθέσεις ανά καταθέτη και ανά τράπεζα μέχρι το ποσό των 100.000 ευρώ είναι πλήρως εγγυημένες από το Ταμείο Εγγύησης Καταθέσεων και Επενδύσεων (ΤΕΚΕ).

Μοντέλο Κύπρου
Σύμφωνα με τους νέους κανόνες για τη διάσωση και εκκαθάριση τραπεζών που αποφάσισε το Συμβούλιο Υπουργών Οικονομικών της ΕΕ (Εcofin), επίσημα πλέον θεσμοθετήθηκε το «κούρεμα» των καταθέσεων άνω των 100.000 ευρώ, δηλαδή το μοντέλο Κύπρου. Ετσι, τον λογαριασμό στην περίπτωση κατάρρευσης τραπεζών θα πληρώνουν κατά σειρά προτεραιότητας μέτοχοι, ομολογιούχοι, ανασφάλιστοι πιστωτές και αποταμιευτές. Στα ψιλά γράμματα της απόφασης υπάρχει το ενδεχόμενο να αναλάβουν μέρος του κόστους εκκαθάρισης τραπεζών και οι διασφαλισμένοι καταθέτες με ποσό κάτω των 100.000 ευρώ.

Για άλλη μια φορά λοιπόν εγείρονται ερωτήματα για τις καταθέσεις. Οι αποταμιευτές θα πρέπει να γνωρίζουν ότι σε όλα τα κράτη-μέλη της ΕΕ ισχύει η εγγύηση των καταθέσεων μέχρι του ποσού των 100.000 ευρώ (ανά καταθέτη και ανά τράπεζα) μέχρι το τέλος του 2015. Η εγγύηση αυτή προβλέπεται ρητά από την Οδηγία 2009/14/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου και ισχύει σε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Στην Ελλάδα, την εγγύηση των 100.000 ευρώ -ανά καταθέτη και ανά τράπεζα- την παρέχει το ΤΕΚΕ (Ταμείο Εγγύησης Καταθέσεων και Επενδύσεων).

1 Ποιο είναι το όριο κάλυψης των καταθέσεων;

Το σύνολο των καταθέσεων του ίδιου καταθέτη σε πιστωτικό ίδρυμα που καλύπτεται από το Ταμείο Εγγύησης Καταθέσεων και Επενδύσεων (ΤΕΚΕ) ανέρχεται σε 100.000 ευρώ.

Το όριο αυτό ισχύει ανά καταθέτη και ανά πιστωτικό ίδρυμα, ανεξάρτητα από τον αριθμό των λογαριασμών, το νόμισμα ή τη χώρα λειτουργίας του υποκαταστήματος του πιστωτικού ιδρύματος στο οποίο τηρείται η κατάθεση.

Με την Οδηγία 2009/14/ΕΚ το όριο αυτό έχει καταστεί μετά τις 31 Δεκεμβρίου 2011 υποχρεωτικό για όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

2 Τι γίνεται στην περίπτωση των κοινών καταθετικών λογαριασμών;

Στις περιπτώσεις λογαριασμών που έχουν ανοιχθεί στο όνομα δύο ή περισσοτέρων προσώπων από κοινού, το τμήμα που αναλογεί σε κάθε καταθέτη του κοινού λογαριασμού θεωρείται ως χωριστή κατάθεση του κάθε δικαιούχου του λογαριασμού και, συνυπολογιζομένων και των λοιπών καταθέσεών του, καλύπτεται μέχρι το όριο των 100.000 ευρώ για κάθε δικαιούχο.

3 Ποιος εγγυάται τις καταθέσεις μέχρι 100.000 ευρώ και πότε ισχύει αυτή η κάλυψη;

Τις εγγυάται το Ταμείο Εγγύησης Καταθέσεων και Επενδύσεων, το οποίο έχουν συστήσει οι τράπεζες και ενεργοποιείται σε περίπτωση που «σκάσει» μία τράπεζα.

4 Το ΤΕΚΕ εγγυάται όλες τις καταθέσεις;

Ναι, και τις καταθέσεις αμιευτηρίου, προθεσμίας, όψεως.

5 Τι δεν καλύπτει το ΤΕΚΕ;

Δεν καλύπτει τα repos, αφού εξαιρούνται από την έννοια των καταθέσεων, τα Αμοιβαία Κεφάλαια, τα επενδυτικά προϊόντα των τραπεζών όπως συνταξιοδοτικά και ασφαλιστικά προγράμματα, swaps.

6 Αν ένα πρόσωπο έχει σε λογαριασμό κάτω από 100.000 ευρώ, μέχρι ποιο όριο μπορεί να φτάσει το ποσό που θα λάβει ως εγγύηση;

Δεν μπορεί να πάρει παραπάνω από αυτά που έχει στον λογαριασμό του.

7 Τι γίνεται σε περίπτωση που υπάρχουν ανήλικοι συνδικαιούχοι σε μια κατάθεση;

Οι ανήλικοι δεν διαφοροποιούνται ως καταθέτες για τα δικαιώματα από την προστασία των καταθέσεών τους. Τα δικαιώματα αυτά τα ασκούν οι έχοντες τη γονική μέριμνα.

8 Δεν είναι πιο ασφαλές κάποιος καταθέτης να πάρει τα χρήματά του από την τράπεζα και να τα βάλει στο «σεντούκι»;

Οποιαδήποτε σκέψη για απόσυρση των χρημάτων από τις τράπεζες κρίνεται από τα τραπεζικά στελέχη παράλογη, καθώς αφενός δεν θα έχουν την παραμικρή απόδοση και αφετέρου θα είναι έκθετα σε ληστείες ή άλλες παράνομες δραστηριότητες.

9 Τα νομικά πρόσωπα καλύπτονται από την εγγύηση του ΤΕΚΕ;

Ναι, έως το ποσό των 100.000 ευρώ.

10 Τι τύχη έχουν τα χρήματα μιας κατάθεσης πέρα από το όριο εγγύησης των 100.000 ευρώ;

Περαιτέρω αποζημίωση μπορεί να προκύπτει από το προϊόν της εκκαθάρισης του πιστωτικού ιδρύματος.

11 Η αποζημίωση μιας προθεσμιακής σε δολάρια θα γίνει σε δολάρια ή σε ευρώ;

Η αποζημίωση καταβάλλεται σε ευρώ. Για τη μετατροπή των δολαρίων σε ευρώ εφαρμόζονται οι εκάστοτε ισχύουσες διατάξεις περί συναλλάγματος και κίνησης κεφαλαίων.

12 Εάν φυλάσσω τα χρήματά μου σε θυρίδα τράπεζας, είναι εγγυημένα από το TEKE;

Τα χρήματα αυτά ΔΕΝ καλύπτονται από το ΤΕΚΕ.

13 Ποια πιστωτικά ιδρύματα συμμετέχουν στο ΤΕΚΕ;

Στο Σκέλος Κάλυψης Καταθέσεων συμμετέχουν υποχρεωτικά όλα τα πιστωτικά ιδρύματα που έχουν λάβει άδεια ίδρυσης και λειτουργίας στην Ελλάδα εκτός του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων που υπόκειται στο υπουργείο Οικονομικών. Ως εκ τούτου, το ΤΕΚΕ καλύπτει και τις καταθέσεις υποκαταστημάτων ελληνικών τραπεζών σε χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης ή τρίτες χώρες.

14 Καλύπτει το ΤΕΚΕ καταθέσεις υποκαταστημάτων τραπεζών των οποίων η έδρα είναι σε χώρα της Ευρωπαϊκής Ενωσης όπως το Ηνωμένο Βασίλειο κ.ά.;

Οι τράπεζες του Ηνωμένου Βασιλείου (π.χ. Citibank) κ.ά. δεν συμμετέχουν στο ΤΕΚΕ της Ελλάδας, διότι προέρχονται από χώρα της ΕΕ και συμμετέχουν υποχρεωτικά στο Σύστημα Εγγύησης Καταθέσεων των χωρών τους.

15 Πόσο σύντομα μπορώ να πάρω την αποζημίωσή μου αν κάτι πάει στραβά με την τράπεζα;

Το ΤΕΚΕ καταβάλλει τις σχετικές αποζημιώσεις που αφορούν μη διαθέσιμες καταθέσεις εντός 20 εργασίμων από την ημέρα κατά την οποία οι καταθέσεις καθίστανται μη διαθέσιμες. Σε έκτακτες περιπτώσεις η προθεσμία αυτή μπορεί να παραταθεί για διάστημα που δεν υπερβαίνει τις δέκα εργάσιμες ημέρες.

16 Είναι ασφαλέστερο για τους καταθέτες να αλλάξουν τη μορφή της κατάθεσής τους; Για παράδειγμα, έναν κλειστό προθεσμιακό λογαριασμό να τον μετατρέψουν σε λογαριασμό όψεως ή ταμιευτηρίου ώστε να μπορούν ανά πάσα στιγμή να «σηκώσουν» τα χρήματά τους;

Ο λογαριασμός προθεσμίας σπάει οποιαδήποτε στιγμή, ωστόσο συνήθως υπάρχει μία ποινή (penalty) ως προς το επιτόκιο. Το κεφάλαιο μένει πάντα άθικτο.

17 Τι ισχύει για τα repos;

Τα repos ΔΕΝ είναι κατάθεση.

18 Εάν έχω δάνεια σε ένα πιστωτικό ίδρυμα, τι συμβαίνει σε περίπτωση που οι καταθέσεις στο πιστωτικό ίδρυμα καθίστανται μη διαθέσιμες;

Για τον υπολογισμό της αποζημίωσης από το ΤΕΚΕ, οι ληξιπρόθεσμες οφειλές από δάνεια συμψηφίζονται με το συνολικό υπόλοιπο των καταθέσεων.

19 Οι τόκοι μιας κατάθεσης συμπεριλαμβάνονται στην αποζημίωση;

Στο όριο των 100.000 ευρώ συμπεριλαμβάνονται και οι δεδουλευμένοι τόκοι μέχρι την ημέρα που η κατάθεση καθίσταται μη διαθέσιμη.

20 Οι προπληρωμένες κάρτες (prepaid cards) θεωρούνται καταθέσεις;

Τα εισπραττόμενα από την τράπεζα ποσά για την έκδοση καρτών ηλεκτρονικού χρήματος ΔΕΝ θεωρούνται καταθέσεις.

Εγγύηση 100.000€ ανά καταθέτη και τράπεζα

Η εγγύηση των 100.000 ευρώ ισχύει ανά καταθέτη και ανά τράπεζα. Εστω ότι κάποιος έχει 150.000 ευρώ στη Χ τράπεζα και 40.000 στην Ψ τράπεζα. Στην περίπτωση που αντιμετωπίσουν πρόβλημα και οι δύο, θα λάβει αποζημίωση 100.000 ευρώ για το ποσό που είχε στην πρώτη τράπεζα και όλο το ποσό που είχε καταθέσει στη δεύτερη τράπεζα.

Οι καταθέσεις σε ξένα νομίσματα (π.χ. δολάρια ΗΠΑ) καλύπτονται από το ΤΕΚΕ. Το όριο της αποζημίωσης των 100.000 ευρώ ισχύει ανά καταθέτη και ανά πιστωτικό ίδρυμα, ανεξάρτητα από το νόμισμα ή τη χώρα λειτουργίας του υποκαταστήματος της τράπεζας που τηρείται η κατάθεση (άρθρο 9, παρ. 2.β, ν. 3746/2009 - ΦΕΚ 27 Α' 16-2-2009).

Για τους κοινούς λογαριασμούς, που έχουν ανοιχθεί στο όνομα δύο ή περισσοτέρων προσώπων, το τμήμα που αναλογεί σε κάθε καταθέτη του κοινού λογαριασμού θεωρείται ως χωριστή κατάθεση. Και καλύπτεται μέχρι το όριο των 100.000 ευρώ. Στην περίπτωση που συνδικαιούχος είναι ανήλικο τέκνο, η αποζημίωση εισπράττεται από τον κηδεμόνα του. Δηλαδή αν ένας κοινός λογαριασμός έχει 300.000 ευρώ με τρεις δικαιούχους, ο κάθε δικαιούχος θα λάβει από 100.000 ευρώ.